Zależność gwarancji od rodzaju pokrycia dachu

Procesy starzenia się materiałów budowlanych nie zawsze będą wyłącznie funkcją czasu, stąd nie zawsze należy utożsamiać je jedynie z tym parametrem. O trwałości materiałów świadczy jakość ich samych, a następnie jakość wbudowanych technologii, dla których stanowią elementy składowe. Pokrycia dachowe nie są tu wyjątkiem. Tak jak dla każdego innego wyrobu, jakość materiałów stosowanych do wykonywania pokryć dachowych powinna odpowiadać parametrom zamieszczanym przez producentów w broszurach, kartach i zeszytach technicznych i powinna być ściśle powiązana z odpowiedzialnością za ewentualną ich wadliwość, w oparciu o czytelnie określone zasady gwarancji jakości.

Gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem producenta, dotyczącym jakości produktu. Ale nie może to być jedynie gwarancja jednej strony. Odpowiedzialność za produkt finalny, jakim jest budynek, a tym samym jego dach bierze na siebie projektant (autoryzując projekt swoim podpisem i uprawnieniami) i w dalszej kolejności wykonawca. Nie można tu jednak zdjąć odpowiedzialności właściciela i zarządcy obiektu za prawidłową jego eksploatację. Stąd też w zapisach gwarancyjnych pojawiają się ograniczenia, które często stanowią przedmiot sporu.

Żadna gwarancja nie obejmuje szkód wywołanych działaniem sił wyższych, co też jest zrozumiałe, ponieważ są to oddziaływania wyjątkowe, trudne do przewidzenia co do ich wielkości oraz lokalizacji, a także czasu trwania.

Gwarancja często też bywa formą reklamy produktów, stąd powinno się ją wnikliwie przeczytać przed zakupem materiału, ponieważ może zawierać długą listę obostrzeń zabezpieczających producenta przed odpowiedzialnością za swój produkt. O jakości wyrobów oraz pozycji producentów na rynku świadczy częstotliwość rozpatrywania spraw gwarancyjnych, poprzez rzetelne wyjaśnianie przyczyn uszkodzeń przez doświadczonych specjalistów i uznawanie reklamacji, gdyby okazały się zasadne. Każda dostarczana do odbiorcy partia wyrobów budowlanych (w tym materiałów pokryciowych) powinna zostać uzupełniona o precyzyjną i czytelną instrukcję ich wbudowywania, w połączeniu z wyraźną informacją o ograniczeniach w stosowaniu danego wyrobu lub technologii. Tutaj chodzi przecież o poważne, zewnętrzne elementy budynków a nie zakup ich wyposażenia. Sprawdzenie jakości wykonania dachu i warunków właściwej jego eksploatacji będzie tym łatwiejsze, im dokładniejsza i czytelniejsza będzie instrukcja dotycząca zasad stosowania materiałów pokryciowych. Również sam dekarz będzie miał o wiele łatwiejsze zadanie, kiedy będzie dysponował odpowiednią wiedzą wykonawczą, odnoszącą się do konkretnej technologii.

Z drugiej strony, tak jak to pokazuje praktyka, nie wszystkie roszczenia inwestorów są zasadne, na co bezpośrednio przekłada się:

• jakość projektu i wykonywanych robót, które obszernie omówiono w dwóch wcześniejszych artykułach (DACHY 4/2016 i 6/2016) oraz w książce „Dachy: zasady kształtowania i utrzymywania”, PWN Warszawa 2016 r.,
• brak odpowiedniego nadzoru nad wykonywanymi robotami (chociaż inwestor zawsze może powołać specjalistę w osobie inspektora nadzoru inwestorskiego, co wcale niejest zbędnym wydatkiem, jak się często okazuje),
• mieszanie technologii wykonawczych, montaż urządzeń na dachu itp.,
• stosowanie produktów (zamienników) kilku producentów o niższych parametrach na dachu zamiast produktów oryginalnych i co za tym idzie, różna jakość i trwałość.

Ograniczenia gwarancyjne
Każdy wyrób, opuszczający wytwórnię powinien spełniać narzucone mu normami i aprobatami standardy jakości. I tak zazwyczaj bywa. Nie mniej jednak szkody w pokryciach dachowych zdarzają się nader często.

Poniżej, zamieszczono kilka przykładów ograniczeń gwarancyjnych dla materiałów stosowanych w pokryciach dachowych, wybranych wybiórczo spośród kilku producentów.

Dachówki ceramiczne i betonowe
Na dachówkę udzielana jest gwarancja na okres do ok. 30 lat, która w uzasadnionych przypadkach i dla określonych wyrobów może być dłuższa.

a)

b)

c)

d)


Producenci deklarują wymianę dachówek niespełniających wymagań normy EN 490 (dachówki betonowe) lub EN 1304 (dachówki ceramiczne) w zakresie przesiąkliwości i mrozoodporności pod warunkiem ich właściwego wbudowania oraz eksploatacji zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami producenta, zobowiązując się w deklarowanym okresie podanym w gwarancji do pokrycia kosztów prac dekarskich związanych z wymianą dachówek uszkodzonych na skutek np. działania mrozu pod warunkiem, że prace zostaną wykonane przez własnych lub wskazanych wykonawców.

Gwarancja nie obejmuje:

• mechanicznych uszkodzeń spowodowanych przez klienta lub osoby trzecie,
• uszkodzeń i wad powstałych na skutek naprawy podjętej przez klienta lub/i inną osobę we własnym zakresie,
• uszkodzeń powstałych wskutek niewłaściwego zamontowania,
• uszkodzeń wywołanych siłą wyższą, taką jak: grad, burza, huragan, powódź, pożar, trzęsienia ziemi, wyładowania atmosferyczne, gałęzie drzew,
• uszkodzeń będących wynikiem punktowego „nacisku” śniegu,
• szkód wywołanych obciążeniem chemicznym, mechanicznym, termicznym,
• szkód spowodowanych nie zastosowaniem oryginalnych akcesoriów.

Pokrycia papowe
Na pokrycia papowe udzielana jest gwarancja od 3 do 45 lat, która nie obejmuje uszkodzeń materiałów, będących następstwem:

• aplikacji, która przekroczyła 12 miesięcy od momentu sprzedaży,
• niewłaściwego składowania i przechowywania, w tym składowania w sąsiedztwie rozpuszczalników i innych związków chemicznych powodujących degradację,
• niewłaściwe przygotowanych podłoży,
• mieszania materiałów pokryciowych i nie stosowaniem oryginalnych akcesoriów,
• mechanicznych uszkodzeń spowodowanych przez klienta lub osoby trzecie,
• uszkodzeń i wad powstałych na skutek naprawy podjętej przez klienta lub/i inną osobę we własnym zakresie,
• prowadzenia prac związanych z instalacją na dachach (anten, świetlików), nie mających związku z montażem wyrobu,
• złej wentylacji dachu,
• działania siły wyższej, takiej jak: grad, huragan, powódź, pożar, trzęsienia ziemi, wyładowania atmosferyczne, gałęzie drzew,
• osiadania budynku,
• zniekształceń i pękań konstrukcji dachów (obiektów),
• szkód wywołanych obciążeniem chemicznym, mechanicznym, termicznym.

Pokrycia z blachy
Gwarancje na pokrycia blaszane udzielane są na okres do 10 lat, a w szczególnych przypadkach nawet na dłużej, zapewniając:

• brak perforacji będącej wynikiem korozji rdzenia metalowego (korozja perforacyjna),
• brak separacji warstwy licowej dekoracyjnej powłoki organicznej,
• jednolite starzenie się licowej dekoracyjnej powłoki organicznej, na tej samej fasadzie i przy jednakowej ekspozycji na warunki zewnętrzne,
• nieprzekroczenie dopuszczalnych tolerancji wg normy PN-EN 10169-1w zakresie różnic połysku powłoki licowej dekoracyjnej powłoki organicznej, na tej samej płaszczyźnie wyeksponowanej na tą sama stronę świata,

pod warunkiem przeprowadzania we własnym zakresie regularnych, corocznych przeglądów stanu oraz konserwacji, w tym:

• czyszczenia powierzchni wyrobów, jeżeli w ramach corocznego przeglądu została stwierdzona taka potrzeba,
• systematycznej i natychmiastowej naprawy miejsc wykazujących początek korozji, niezależnie od jej przyczyny.
• przeglądu stanu powłok oraz przeprowadzania zapobiegawczo konserwacji.

Gwarancja nie obejmuje tu wyrobów eksploatowanych przy obciążeniach klimatycznych większych niż przewidują wyznaczone współczynniki odporności na obciążenia skupione, normy wiatrowe, normy obciążenia śniegowego oraz w środowiskach o kategorii korozyjności atmosfery większych niż C3 zewnętrznych wg PN-EN ISO 12944-2 oraz RC3 wg PN-EN 10169-2, a dokładniej:

• wyrobów eksploatowanych na obszarach przybrzeżnych, w miejscach, w których mogą one być częściowo lub chwilowo spryskiwane wodą morską lub w miejscach, w których mgła wody morskiej mogłaby na nie bezpośrednio oddziaływać,
• stosowanych na obszarach miejskich o intensywnym zanieczyszczeniu (C5), gdy pokrycie narażone jest na mechaniczne ścieranie (erozję) przez porwane przez wiatr cząstki np. piasek,
• eksploatowanych w środowisku, zawierającym dużą zawartość agresywnych lub korodujących składników chemicznych, które mogą uszkodzić system zabezpieczenia przeciwkorozyjnego rdzenia stalowego na skutek kondensacji lub działania agresywnych aerozoli np. dym zawierający opary siarki, amoniaku, opady o silniejszym odczynie kwaśnym lub alkalicznym,
• wyrobów eksploatowanych w środowiskach zanieczyszczonych popiołami lub pyłem cementowym, sadzami kominowymi, odchodami zwierzęcymi, glonami, nawozami, itp.
• eksploatowanych w środowiskach o zwiększonej korozji wynikającej z kombinacji narażeń,
• usterek wynikających z montażu wyrobów przy zastosowaniu materiałów powodujących różnice w potencjale elektrycznym,
• napraw lub zmian w wyrobach, które są niezgodne z pisemnymi zaleceniami sprzedającego, ogólnie przyjętymi zasadami i normami.

Często w warunkach gwarancji pojawia się bliżej niesprecyzowane określenie „normalne użytkowanie” oraz termin „procesy naturalnego starzenia”.

Podsumowanie
Tak jak to już wielokrotnie wspomniano, gwarancja powinna obejmować dwie strony transakcji sprzedaży – kupna produktu (wyrobu). Nie istnieją idealne materiały, które okażą się odporne na zmienność zewnętrznych czynników środowiska jak również na niewłaściwe wbudowanie i eksploatację. Nie mniej jednak producenci i sprzedawcy wyrobów powinni zadbać o to, by odpowiednia informacja o zakresie i warunkach stosowania materiałów pokryciowych została przekazana nabywcy i wykonawcy, w sposób czytelny i jednoznaczny. Trwałość wyrobów zawsze będzie zależna od materiałów, z jakich zostały wykonane, w tym szczególnie od ich podatności na uszkodzenia i korozję.

Najbardziej narażone na wpływy środowiska zewnętrznego, a tym samym na nieodpowiedzialne działanie człowieka są pokrycia z blachy, dlatego też w treści ich gwarancji można znaleźć najwięcej ograniczeń. Potencjalny nabywca tych technologii powinien zostać zapoznany z taką listą ograniczeń już u źródła, bo w większości przypadków nie posiadając wiedzy na temat pokryć, kieruje się jedynie ich estetycznym wyglądem, szybkością montażu oraz ceną.

Producenci technologii pokryciowych powinni jednak pamiętać o tym, że ich wyroby będą stosowane w skrajnych warunkach otoczenia, stąd też niektóre z podawanych przez nich warunków gwarancji są co najmniej zaskakujące, np. to, że pokrycia nie są odporne na szkodliwe oddziaływanie odchodów zwierzęcych, obciążenie wysoką temperaturą otoczenia, obciążenie niewłaściwe rozłożonym śniegiem, glonami, gradem (jak można uchronić dach przed gradem?), sadzami kominowymi, itp.

Z drugiej strony, nieodpowiedzialne zachowanie nabywców wyrobów dekarskich (inwestorów) poprzez zatrudnianie niewyspecjalizowanych i tańszych zespołów dekarskich, pozorne „oszczędzanie” poprzez stosowanie mieszanych pokryć i akcesoriów, natomiast już na etapie eksploatacji lekceważenie ich pielęgnacji oraz konserwacji, stają się przyczyną wielu nieuzasadnionych roszczeń jakościowych w stosunku do producentów.

Projektanci nader często w swoich opracowaniach projektowych ograniczają się jedynie do podania rodzaju pokrycia, bez uprzedniego przeprowadzenia jakiejkolwiek analizy zasadności przypisania go do konkretnej lokalizacji w terenie, jak również bez precyzowania wymagań w stosunku do samego wykonania pokrycia.


dr hab. inż. Dariusz Bajno