DACHY - pokrycia dachowe, okna dachowe, dachy, membrany, blachodachówka, dachówka cementowa, dachówka ceramiczna, branża dachowa i dekarska, akcesoria dachowe, poddasza

Od lat prywatnie odwiedzam Czechy. Sądzę, że jeśli ktoś kocha piękną, zabytkową architekturę, jest to dla niego za każdym razem ogromne przeżycie i uczta nie tylko dla oczu. Czesi są narodem niezwykle praktycznym, bardzo szanują i cenią to, co zbudowali ich pradziadowie. W tym kraju prawie nic się nie niszczy i nie burzy. Tam stare budynki stoją i czekają na przypływ zainteresowania, na swoją kolejkę i na pieniądze. Piękne stare budowle remontuje się z nadzwyczajnym pietyzmem, dbając o każdy detal.

Dach we wsi Brynica

Z przepięknych starówek słyną zwłaszcza Dolne Czechy. Posiadają już kilkanaście miejscowości objętych patronatem UNESCO. Nie wiem, czy Czesi posiadają magazyny gromadzące różne stare detale architektury. Za to robi się to w Niemczech – prywatne osoby, a także muzea typu skansenowskiego zbierają i przechowują w ogromnych magazynach stare detale architektoniczne. Niektóre takie składy specjalizują się konkretnych przedmiotach. Są np. magazyny, które posiadają ok. 1000 starych drzwi, które można kupić. Można też nabyć starą dachówkę, stare okienka dachowe, stare gąsiory początkowe czy dachówkę szklaną.

Niestety w Polsce dzieje się odwrotnie. Najpierw zabytek doprowadza się do ruiny, niszcząc co się da, a potem z wielkim rozmachem odbudowuje z nowych materiałów i nowymi technologiami. Burzyliśmy piece, a teraz odbudowujemy je, bazując na niedobitkach fachowców zdunów. Stare kamienice doprowadzono niemal do zrównania z ziemią, aby teraz je odbudowywać w nieudolny sposób, tworząc pseudohistoryczne obiekty.

Podobnie jest z dachami. Najpierw je zamieniliśmy na płaskie i wtedy rzemiosło dekarskie prawie upadło. Teraz od paru lat trwa boom na dachy spadziste i nowe pokrycia dachowe.

Wieś Ochodze – szklane dachówki doświetlają poddasze, gdzie znajdują się gołębniki

Gdy wojewódzki konserwator zabytków w Katowicach kilka lat temu ustalił, że dachy na terenie Śląska mają być koloru czerwonego, podobnie jak dawniej, media podjęły głośny alarm: gdzie demokracja, gdzie własność prywatna. Każdy ma prawo kryć dach, jak mu się podoba.

I tak powstają dachy koloru niebieskiego, zielonego, żółtego, co jest nie do pomyślenia w Czechach, Austrii, Niemczech. Szkoda, że przy rozbiórce starych dachów ich dachówkowe pokrycia tłucze się i w najlepszym razie wykorzystuje jako gruz. I to mimo, że często nadaje się ono do ponownego wykorzystania! Może warto się zastanowić i wykorzystać je na mniejsze dachy, może warto jakiś zabytkowy detal podarować do muzeum celem zachowania dla potomnych czy choćby jako wzorzec dla ewentualnego wytwórcy. Jako muzealnik z własnego doświadczenia wiem, jak trudno w Polsce pozyskać np. gąsior początkowy w formie orła, gdy wiele takich gąsiorów zostało wyrzuconych na śmieci.

Dachówki ceramiczne i ich szklane odpowiedniki

Nie brakuje u nas ludzi pasjonujących się zabytkowymi dachami, historycznymi dachówkami, starymi technologiami krycia dachów – apeluję do nich o chronienie starych dachów! Mamy ich tak niewiele, że szkoda każdego z nich. Stare dachówki można podarować albo odpłatnie odstąpić Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, Muzeum Architektury we Wrocławiu lub innemu muzeum w swojej okolicy.

Proponuję nasze zbieranie zacząć od dachówek szklanych, z których wiele niestety zakończyło swój żywot na śmietnikach. Dachówki wykonywano bowiem nie tylko z gliny, ale również ze szkła. Na przełomie XIX/XX w. do każdego prawie rodzaju dachówek zamawiano w hutach szkła dachówki szklane. Dachówki takie miały kształty swoich ceramicznych odpowiedników i stosowane były do krycia połaci części dachów nad strychami, poddaszami lub klatkami schodowymi. Wstawione w zwyczajne pokrycie, doświetlały pomieszczenia pod dachem bez konieczności umieszczania okienka dachowego, droższego i wymagającego specjalnego uszczelnienia.

Szklana karpiówka

Dachówki te produkowały współpracujące z cegielniami huty szkła. Występowały szklane dachówki karpiówki, szklane dachówki zakładkowe w różnych wariantach. Dla cegielni Dominium Carslruhe (Zieleniec) na Śląsku Opolskim szklane dachówki produkowała nieistniejąca już huta szkła w pobliskim Murowie.

Prawdopodobnie dachówki szklane produkowano również do dachów krytych dachówką cementową, tzw. podwójną karpiówką. Dowodzi tego fotografia dachu z Brynicy (fot. na pop. stronie).

Prezentowane na zdjęciach dachówki spotyka się jeszcze na śląskich dachach wiejskich, ale przy ich przekładaniu często są niszczone. Często występują one na dachach domów, gdzie mieszkają hodowcy gołębi. Stanowią naturalne doświetlenie strychów, gdzie przetrzymuje się ptaki.