Historyczne akcesoria dachowe: trójniki metalowe i ceramiczne
W połowie XIX w. na wsi śląskiej upowszechnił się dach naczółkowy, znany wcześniej w budownictwie miejskim. Połączenie naczółka z kalenicą wymagało dodatkowego zabezpieczenia, a więc stworzenia elementu przykrywającego styk gąsiorów naczółkowych z kalenicowymi. Nasadzano przy tego typu dachach na to złączenie tzw. trójniki. Miały one różne formy górnego zakończenia. Przy tego typu dachach na to złączenie nakładano tzw. trójniki, wykonane z blachy cynkowej lub ceramiczne. Stosowano je również w miejscach, gdzie grzbiet przechodził w kalenicę.
Trójniki miały różne formy górnego zakończenia. W przypadku trójników metalowych miały one kształt kuli, rozety czy motywów zwierzęcych. Na dachach wiejskich najczęściej spotykane były wieżyczki z kopułką, jeźdźcem na koniu, chorągiewką z umieszczoną na niej datą budowy domu czy wiatrowskazem. Obecnie wiele metalowych trójników uległo zniszczeniu. Być może trójniki z blachy cynkowej z czasem zastąpiono trójnikami ceramicznymi albo występowały one równorzędnie, w zależności od potrzeb fundatora (dzisiaj nazwalibyśmy go inwestorem).
Ceramiczne trójniki składały się z kilku części, które można było dowolnie łączyć. Do ich montażu potrzebna była specjalna dachówka – tzw. trójnik, pasująca tylko do danego typu pokrycia. Fakt ten tłumaczy tak dużą liczbę modeli trójników w starych katalogach cegielnianych. Występowały też trójniki ceramiczne wykonane z jednej części lub składane z dwóch elementów. Miały różne kształty: wydłużonego stożka, kwiatonu, ale najbardziej pospolity był kształt szpikulca i szpikulca zakończonego okrągłą kopułką.
Współcześnie trójniki o wyszukanych kształtach są traktowane tylko jako dodatkowa ozdoba dachu, ale w ubiegłych wiekach wiele elementów materialnych miało często wymiar i znaczenie duchowe. Czy formy trójników miały dawniej jakieś dodatkowe znaczenie w wymiarze duchowym? Trudno odpowiedzieć. Według amerykańskiego autora (Lim J.T.Y, Feng shui i zdrowie. Witalność, energia, zdrowie w domu i mieszkaniu, tł. A. Łobocka-Oleksowicz, Warszawa 1999), zajmującego się chińską sztuką feng shui, elementy te stanowiły znaną w wielu miejscach na świecie (m.in. w Europie na terenach Austrii i Prus) ochronę przed atakującym szczytem domu sąsiada.
Elżbieta Grocholska-Wijas
Muzeum Wsi Opolskiej
Zdjęcia: Autorka
Źródło: Dachy, nr 9 (141) 2011
Data publikacji: 2011-10-03
CZYTAJ WIĘCEJ
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 1
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 2
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 3
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 4
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 5
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 6
Historyczne akcesoria dachowe: dachówki wentylacyjne
Historyczne akcesoria dachowe Gąsiory
Wzory na połaciach wiejskich dachów
Historia i prehistoria polskiego dachu
Trójnik uniwersalny
Kogut na dachu
Pamiętajmy o starych dachach!
Historyczne akcesoria dachowe. Gąsiory początkowe
Dawne narzędzia i materiały dekarskie
DODAJ KOMENTARZ
| Wymagane: Zaloguj się aby dodać komentarz | > Zaloguj się |
ZOBACZ TAKŻE
Warsztaty RHEINZINK Tour 2009/2010 - Podsumowanie
Jak to na Mistrzostwach było?
Budma 2008
Ogólnopolski Salon Dekarski
Opolskie Stowarzyszenie Dekarzy, Blacharzy i Cieśli. Skąd przychodzimy
NAJCZĘŚCIEJ CZYTANE
Geometria w praktyce, cz. 2. Dach czterospadowy i kopertowy
Błędy w układaniu folii paroizolacyjnych
Obciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 1
Stropodachy płaskie z odwodnieniem wewnętrznym, cz. 2
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 6
Geometria w praktyce, cz. 1. Dach pulpitowy i dwuspadowy
Kominy - zmora inwestora i dekarza, cz. 2. Kominy systemowe
Odwodnienia zewnętrzne dachów o pokryciu bitumicznym, cz. 2
Obciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 2*
Materiały do terminologii więźb dachowych - podstawowe pojęcia, cz. 2
Co pod pokrycie, cz. 1
Z teczki biegłego, cz. 19
Zalecenia Techniczne. Okapy
Błędy projektowe w konstrukcjach dachów drewnianych i ich skutki , cz. 1
Papy bitumiczne - ich rodzaje i zastosowanie
Z teczki biegłego, cz. 15
Anatomia okapu, cz. 2. Elementy, funkcje, rozwiązania
Stropodachy płaskie z odwodnieniem wewnętrznym cz. 1*
Obróbki blacharskie na dachach krytych blachą płaską. Detale
Rozważania o dachach, cz. 2. Trzeci wymiar Pitagorasa i sinus z cosinusem
Taśmy do obróbek kominów
Dachy - wymagania bezpieczeństwa pożarowego
Historyczne ciesielskie konstrukcje dachowe. Propozycja systematyki i uporządkowania terminologii, cz. 5
Dlaczego dachówka? Cz. 2 Dachówka czy blachodachówka?
Anatomia okapu, cz. 1. Dwa rozwiązania