Zmiany w strukturze organów kontroli skarbowej

Przeprowadzenie kontroli
Na dotychczasowych zasadach jest obecnie prowadzona przez urzędników Urzędów Skarbowych kontrola podatkowa. Kontrola celno–skarbowa jest natomiast wykonywana zarówno przez pracowników Krajowej Administracji Skarbowej, jak i funkcjonariuszy Służby Celno–Skarbowej. Kontrola ta, zwana kontrolą twardą, jest nakierowana na zwalczanie przestępczości ekonomicznej, a także likwidację istniejącej szarej strefy oraz minimalizację wykroczeń i nieprawidłowości.

Każdy naczelnik urzędu celno-skarbowego może obecnie wykonywać kontrolę celno-skarbową na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od siedziby kontrolowanego. Rozwiązanie ma na celu wyeliminowanie występujących w niektórych sytuacjach problemów związanych z ustalaniem organu właściwego do przeprowadzania kontroli oraz zagwarantować szersze możliwości przeprowadzenia kontroli.

Procedura oraz zakres kontroli celno-skarbowej
Wszczęcie kontroli następuje z urzędu, na podstawie udzielonego kontrolującemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Datą wszczęcia kontroli jest dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Istnieje również możliwość przeprowadzenia kontroli na podstawie legitymacji służbowej w przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne przemawiają za niezwłocznym przeprowadzeniem kontroli.

Kontroli celno–skarbowej podlega przestrzeganie przepisów: prawa podatkowego, prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, prawa dewizowego w zakresie ograniczeń i obowiązków określonych dla rezydentów i nierezydentów oraz warunków udzielonych na ich podstawie zezwoleń dewizowych, a także warunków wykonywania działalności kantorowej; rodzaj paliwa w zbiornikach pojazdów lub innych środków przewozowych; przesyłki pocztowe; wywóz i przywóz na terytorium Polski towarów podlegających ograniczeniom i zakazom. Zakres potencjalnej kontroli może być zatem bardzo szeroki.

Uprawnienia urzędników
W ramach przeprowadzanych kontroli urzędnicy są uprawnieni do podjęcia szeregu czynności. W szczególności kontrolujący mogą żądać udostępnienia akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz sporządzać z nich odpisy, kopie, notatki, mogą wchodzić, poruszać się i przebywać na terenie kontrolowanego – na gruncie, w budynku, w lokalu lub w innym pomieszczeniu, dokonywać oględzin, żądać złożenia wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli celno-skarbowej, mają prawo legitymować lub w inny sposób ustalać tożsamość osób, przesłuchiwać kontrolowanego i inne osoby, przeszukiwać lokale i inne pomieszczenia, miejsca i rzeczy, zasięgać opinii biegłych i zabezpieczać zebrane dowody, sporządzać szkice, kopiować, filmować, fotografować oraz sporządzać nagrania dźwiękowe, zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową, badać towary, surowce, półprodukty i wyroby, w tym pobrać próbki towarów, surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, w celu ich zbadania, żądać zamknięcia dokumentacji dotyczącej towarów i czynności podlegających kontroli celno-skarbowej w celu umożliwienia porównania stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym, nakładać zamknięcia urzędowe na urządzenia, pomieszczenia, naczynia oraz środki przewozowe.

Istnieje również możliwość przesłuchania kontrolowanego, biegłego lub świadka przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość.

W celu zapewnienia skuteczności kontroli w przypadkach niecierpiących zwłoki kontrolujący zostali wyposażeni w kompetencję uprawniającą do dokonywania przeszukań bez uprzedniej zgody prokuratora, co zminimalizuje obawę, że dokumenty (dowody) mogą zostać przez kontrolowanego zniszczone lub ukryte. Czynność przeszukania podlega zatwierdzeniu przez właściwego prokuratora. W razie odmowy zatwierdzenia, przeszukania materiały i informacje zebrane w toku czynności nie stanowią dowodu w kontroli celno-skarbowej, kontroli podatkowej, postępowaniu podatkowym, postępowaniu celnym lub postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Co więcej, naczelnik urzędu celno-skarbowego w drodze decyzji może zabezpieczyć zobowiązanie podatkowe oraz należności celne na majątku kontrolowanego. Organ prowadzący kontrolę posiada wiedzę o sytuacji faktycznej i prawnej kontrolowanego oraz może dokonywać bieżącej weryfikacji działań podejmowanych przez kontrolowanego pod kątem tego, czy trwale nie uiszcza on wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

Organ kontroli jest zobowiązany do sporządzania protokołu z czynności przeprowadzanych w toku kontroli, co pozostaje w zgodzie z zasadą oficjalności utrwalania wszelkich czynności.

Miejsce przeprowadzenia czynności kontrolnych
Czynności kontrolne mogą być wykonywane w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie kontrolowanego, w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością, w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli. Czynności kontrolne mogą być również wykonywane w innych urzędach obsługujących organy Krajowej Administracji Skarbowej.

Czas trwania kontroli oraz jej koszty
Ustawodawca wprowadził regulację, zgodnie z którą kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. O każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we właściwym terminie zawiadamia się pisemnie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu i wskazując nowy termin zakończenia.
Koszty kontroli obciążają podmioty podlegające kontroli z wyjątkiem kosztów związanych ze sporządzaniem kopii dokumentów oraz kosztów korzystania ze środków łączności i innych urządzeń technicznych.

Skutki kontroli
Po zakończeniu czynności kontrolnych dokonywanych w czasie kontroli celno-skarbowej, prowadzonej w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, kontrolowanemu doręcza się wynik kontroli.
Przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej umożliwiają kontrolowanemu, w zakresie kontroli celno-skarbowej dotyczącej przestrzegania przepisów prawa podatkowego, złożenie w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do kontroli, skorygowanej deklaracji w zakresie objętym kontrolą. Przepis ten stanowi przeciwieństwo wcześniej obowiązujących rozwiązań, które przewidywały, że na czas prowadzenia kontroli prawo do korekty zostaje zawieszone.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego, zakończona kontrola celno-skarbowa przekształca się w postępowanie podatkowe, jeżeli kontrolowany nie złożył korekty deklaracji albo organ nie uwzględnił złożonej korekty. Przekształcenie następuje w drodze postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Do przeprowadzenia postępowania podatkowego, które będzie kończyło się wydaniem decyzji, właściwy jest naczelnik urzędu celno-skarbowego, który sporządził wynik kontroli.

Prawa strony w przypadku wydania niekorzystnej decyzji
W przypadku decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, przysługuje od niej odwołanie do tego naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję. Takie rozwiązanie wydaje się zasadne, biorąc pod uwagę złożoność zadań, które realizują naczelnicy urzędów celno-skarbowych. 

Rozpatrzenie odwołania przez organ, który wydał zaskarżoną decyzję, jest rozwiązaniem funkcjonującym obecnie w systemie prawa podatkowego. Regulacja ta została wprowadzona przez Ordynację podatkową, która stanowi, że w przypadku wydania decyzji w pierwszej instancji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub przez samorządowe kolegium odwoławcze, odwołanie od decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.

Po wydaniu ostatecznej decyzji niekorzystnej dla strony, będzie ona miała możliwość skorzystania z prawa do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Gdzie można uzyskać informacje dotyczące zmian w przepisach?
Na mocy ustawy w celu udzielania informacji oraz przyjaznej interpretacji przepisów, w miejsce Krajowej Informacji Podatkowej i Informacji Celnej powstała Krajowa Informacja Skarbowa, która ma na celu zapewnienie jednolitych indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz informację podatkową i celną. Informacja jest dostępna pod tymi samymi co dotychczas numerami telefonów, tj. 801 055 055 lub 22 330 03 30.

Warto korzystać szczególnie z dobrodziejstw instytucji indywidualnych interpretacji podatkowych, gdyż tylko one w obliczu niejasnych i skomplikowanych przepisów podatkowych pozwolą podatnikowi czuć się bezpiecznie, przede wszystkim wtedy, gdy interpretacja okaże się zgodna ze stanowiskiem wnioskującego.




Joanna Stefanicka
Aplikant radcowski

Kancelaria Prawna
Błaszak Król i Partnerzy
Adwokaci i radcowie prawni
Spółka partnerska
www.bkplegal.pl