Projektowanie i wykonanie dachu płaskiego. Wytyczne Stowarzyszenia DAFA

Wytyczne Stowarzyszenia DAFA ” omawiają wykonawstwo oraz projektowanie izolacji wodochronnych na dachach płaskich i pochylonych (np.: dachy, tarasy, przejścia, chodniki, balkony, dachy zielone) ze wszystkimi elementami niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania pokrycia dachowego. Opracowanie nie odnosi się do powierzchni obciążonych ruchem ulicznym. Jego zakres obejmuje następujące zagadnienia:

• podstawowe informacje oraz definicje,
• podstawowe zasady technik izolacji wodochronnej,
• konstrukcja stropów i stropodachów,
• elementy izolacji wodochronnej, wymagania i stosowanie,
• instrukcje techniczne dotyczące wykonywania izolacji przeciwwodnych,
• zabezpieczenie izolacji wodochronnej dachu przeciwko siłom ssącym wiatru,
• zabezpieczenie pokrycia i powierzchni użytkowych,
• detale dachowe – wykończenia i obróbki blacharskie, dylatacje itd.,
• remonty oraz utrzymanie dachów,
• rysunki rozwiązań detali.

Dachy nieużytkowe
Dachy nieobciążone ruchem są projektowane jako powierzchnie nieprzeznaczone do ciągłego użytkowania przez pieszych, przez ruch samochodowy lub jako powierzchnie dachów zielonych.

Obciążenia (poza ciężarem własnym elementów pokrycia oraz oddziaływaniami od wiatru, śniegu itp.) są ograniczone do obciążeń spowodowanych wykonywaniem czynności konserwacyjnych i naprawczych.

Dachy użytkowe
Dachy użytkowe to:

• powierzchnie przeznaczone do użytkowania przez pieszych, np.: tarasy, balkony, przejścia, chodniki;
• powierzchnie przeznaczone na dachy zielone lub jakiekolwiek inne typy dachów pokryte zielenią;
• powierzchnie obciążone wyposażeniem takim jak kolektory słoneczne, ogniwa słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, urządzenia dźwigowe lub inne wyposażenie eksploatacyjne budynku zlokalizowane na dachu.

Pochylenie powierzchni dachowych
Powierzchnie przewidziane do pokrycia warstwą izolacji wodochronnej powinny posiadać pochylenie o wartości przynajmniej 2% (~1°) w celu zapewnienia minimalnego odpływu wód opadowych.

Wewnętrzne przewody odwadniające powinny mieć odpowiedni spadek w celu zapewnienia właściwego przepływu wód opadowych zebranych z powierzchni dachu.

Dachy z pochyleniem o wartości mniejszej niż 2% (~1°) są konstrukcjami specjalnymi i powinny być brane pod uwagę jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Dachy i systemy rynnowe ze spadkiem o wartości poniżej 2% wymagają zastosowania odpowiednich środków zapobiegawczych w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia zastoisk wody.

Ewentualnie nagromadzona woda w dolnej części stropu z blachy trapezowej może być odprowadzona poprzez uprzednio wykonane otwory odwadniające.

Warstwa paroizolacyjna dachu
Paroizolacja zapobiega dyfuzji pary wodnej powodującej uszkodzenie całego układu warstw dachowych (oraz przede wszystkim obniżenie ich właściwości termoizolacyjnych). Warstwa ta jest niezbędna w przypadku dachów niewentylowanych.

Warstwa paroizolacji może być luźno układana lub częściowo albo całkowicie przyklejona do podłoża. Połączenia zakładkowe muszą być w pełni sklejone (uszczelnione). W przypadku stosowania jako paroizolacji folii PE, połączenia zakładkowe muszą być w pełni uszczelnione z zastosowaniem odpowiedniej taśmy łączącej.

Izolacja cieplna dachu
Sztywne piankowe płyty do termoizolacji nie powinny mieć powierzchni większej niż 1 m2 w przypadku klejonych systemów dachowych. Długość każdej z krawędzi sztywnych piankowych płyt termoizolacyjnych nie powinna być większa niż 1,25 m.

Materiały termoizolacyjne zlokalizowane pod warstwą paroizolacji (np. lekki beton lub pustki niewentylowane) mogą powodować występowanie wewnętrznej kondensacji pary wodnej w tych warstwach.

Płyty ze szkła piankowego powinny być przyklejane do podłoża klejem bitumicznym lub innym środkiem klejącym w przypadku układania na ciągłej, jednorodnej powierzchni. W przypadku układania bezpośrednio na stropie, podłoże musi być odpowiednio wypoziomowane i gładkie.

Jeśli warstwa izolacji termicznej jest ułożona ponad warstwą izolacji wodochronnej, jest ona poddawana oddziaływaniu czynników atmosferycznych (m.in. opady deszczu). W związku z tym należy stosować odpowiednie materiały, charakteryzujące się bardzo niską nasiąkliwością (np. polistyren ekstrudowany).

Dla dachów balastowych odwróconych obowiązują następujące zasady:

• izolacja termiczna układana nad warstwą izolacji wodochronnej wymaga stabilnego podłoża (np. strop betonowany),
• w przypadku, gdy izolacja układana jest w jednej warstwie, musi mieć felc,
• ponad warstwą izolacji termicznej należy stosować odpowiednie warstwy rozdzielające, np. maty drenażowe, geowłókniny itp., zapobiegające penetracji zanieczyszczeń (w szczególności pyłów itp.) pod warstwę izolacji termicznej,
• ze względu na siły wiatrowe izolacja termiczna musi być balastowana,
• odwodnienie dachu powinno być zaprojektowane w taki sposób, aby nie dopuścić do występowania wody pod warstwą izolacji termicznej. Jeżeli jest to konieczne, powinny zostać ukształtowane odpowiednie spadki.

Izolacja przeciwwodna
Wykonanie
Pochylenie dachu może odbiegać od przyjętego w projekcie:

• w granicach dopuszczalnych określonych w odpowiednich tolerancjach,
• powodu różnic w grubości stosowanych materiałów,
• z powodu występowania na powierzchni pokrycia zakładów itp. wynikających z układania poszczególnych warstw materiałów.

Na konstrukcjach dachowych, których zaprojektowany spadek wynosi maks. ok. 5% (~3°), występowanie ewentualnych zastoisk wody jest nieuniknione.

W miejscach połączeń arkuszy izolacji wodochronnej z obrzeżami z drewna lub innych podobnych detali mogą występować nieznaczne różnice w izolacyjności termicznej tych miejsc, co może objawiać się np. oszronieniem spodniej strony dachu, cieńszą warstwą śniegu lub występowaniem nieznacznego zawilgocenia. Objawy takie nie są defektem pokrycia dachowego.


Rys. 1. Połączenie izolacji bitumicznej ze stalową podstawą świetlika bez fabrycznego ocieplenia podstawy

Uzyskanie całkowitego przyklejenia warstw klejonych do podłoża bez jakichkolwiek pęcherzy nie jest zawsze możliwe w warunkach budowy – dopuszcza się występowanie pojedynczych pęcherzy.

Występowanie na powierzchni pokrycia dachowego (izolacji wodochronnej):

• ciemniejszych powierzchni,
• małych lokalnych zastoisk wody,
• drobnych pofałdowań lub zmarszczek oraz
• gromadzenie się wody na połączeniach arkuszy materiału izolacyjnego nie stanowi żadnego defektu w wykonaniu płaskiego pokrycia dachowego i nie może obniżać właściwości użytkowych.

Defektu wykonawczego nie stanowią również ewentualne widoczne wypływy materiału klejącego wierzchnią warstwę izolacji wodochronnej (np. wypływ materiału bitumicznego w przypadku pap bitumicznych).

Zakłady
Przy papach bitumicznych zakłady powinny wynosić co najmniej 8 cm, natomiast przy membranach z tworzyw sztucznych zakład rolek wzdłuż linii zgrzewania wynosi co najmniej 4 cm.
Należy unikać występowania podwójnych zakładów typu T (łączenie w jednym miejscu czterech sąsiednich arkuszy) np. poprzez odpowiednie przesunięcie połączeń.

Dodatkowe środki w przypadku nachylenia połaci dachowej powyżej 5% (ok. 3°)
W przypadku nachylenia połaci dachowej powyżej 5% (ok 3°), konieczne jest zastosowanie dodatkowych środków, które zapobiegną zsuwaniu się warstw pokrycia dachu w kierunku nachylenia, w szczególności, gdy dach będzie nagrzany przez słońce. Konieczne może być osobne lub łączone zastosowanie następujących środków:

• zabezpieczenie izolacji wodochronnej na górnej krawędzi (kalenica) poprzez umocowanie łącznikami o średnicy ok. 5 cm,
• umocowanie przy użyciu taśm metalowych, ewent. blach laminowanych (listew montażowych),
• przeciągnięcie hydroizolacji przez kalenicę i umocowanie od górnej strony,
• stosowanie pap zgrzewanych oraz pap dachowych do dachów stromych,
• stosowanie do warstw sklejanych stałych mas klejowych lub innych odpowiednich klejów,
• stosowanie pap dachowych o dużej wytrzymałości na rozciąganie,
• układanie pasm w kierunku nachylenia,
• podział długości pap,
• montaż wsporników (np. drewnianych) do umocowania warstw izolacji cieplnej oraz wodochronnej.

Zabezpieczenie dachu przed wiatrem
Liczba łączników (na jednostkę powierzchni) zależy od wartości sił odrywających, sposobu instalacji, jak również typów łączników. Wszystkie tego typu elementy powinny być odpowiednio zaplanowane i ostatecznie ustalone już na etapie projektu i ujęte w dokumentacji przetargowej.


Rys. 2. Łączenie izolacji wodochronnej z tworzywa sztucznego z rurą przechodzącą przez strop
z obciążeniem

Jako regułę przyjmuje się, że łączniki mocujące izolację wodochronną do podłoża stanowią równocześnie stabilizację warstwy izolacji termicznej oraz paroizolacji. W miejscach takich jak np. wewnętrzne powierzchnie pokrycia dachowego, może się okazać konieczne zastosowanie dodatkowego mocowania mechanicznego lub klejenia płyt izolacji termicznej.

Zabezpieczenie balastem
W celu zapewnienia ochrony przed odrywaniem warstw izolacyjnych, możliwe jest zastosowanie następujących materiałów balastujących:

• żwiru o uziarnieniu 1,6–3,2 cm i grubości warstwy min. 5 cm,
• płyt chodnikowych (lub innych płytek betonowych) ułożonych na warstwie żwiru (lub specjalnych podkładkach plastikowych umożliwiających regulację wysokościową w celu zapewnienia odpowiedniego wypoziomowania nawierzchni) przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej (żwir od warstwy izolacji wodochronnej lub termicznej),
• różnego rodzaju bloków betonowych ułożonych również na warstwie żwiru przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej (patrz powyżej),
• bloków betonowych o wymiarach ok. 2,5 × 2,5 m i grubości ok. 10 cm, ułożonych na podkładzie z zaprawy cementowej i warstwie rozdzielającej lub ochronnej,
• gazonów z zielenią lub ogólnie ziemi roślinnej z nasadzeniami (wraz z odpowiednimi warstwami drenażowymi i ochronnymi).

W rejonie krawędzi oraz narożników dachu luźno ułożone materiały mogą być zdmuchiwane przez wiatr (lub wyrzucane przez ptaki). W związku z tym w tych rejonach zaleca się stosowanie wykończenia z płytek betonowych (lub zastosowanie odpowiednich siatek ochronnych).

Ciężkie warstwy ochronne dachu płaskiego
Warstwa żwirowa
Zasadniczo ciężką warstwę ochronną dachu płaskiego tworzy żwir o uziarnieniu 1,6/3,2 cm o grubości warstwy min. 5 cm. Taka warstwa zawiera w sobie również ziarna drobniejsze i grubsze oraz może zawierać materiał, który nie jest odporny na działanie mrozu. Spękane lub pokruszone ziarna żwiru są nieuniknione i nie mogą być postrzegane jako elementy stanowiące defekt całej warstwy. Nie wpływa to w żaden sposób na właściwości ochronne i na funkcję żwiru jako warstwy balastującej.

Jeżeli warstwa żwiru stosowana jest również jako warstwa balastująca, jej grubość i wynikający z tego ciężar na jednostkę powierzchni powinna być tak dobrana, aby zrównoważyć oddziaływanie sił odrywających wiatru.

Nawierzchnie przeznaczone do ruchu pieszego
Nawierzchnie dachowe przeznaczone do ruchu pieszego produkuje się np. z płyt chodnikowych lub płyt fasadowych, układanych na żwirze lub łupku o grubości średnio 3 cm. Na izolacjach wodochronnych z pasm bitumicznych można – a na izolacjach z pasm tworzyw sztucznych koniecznie trzeba – położyć warstwę ochronną.

Nawierzchnia tarasów powinna mieć nachylenie wynoszące co najmniej 1%
(ok. 0,5°).

Wykorzystanie ewentualnych regulowanych podstawek dystansowych do wypoziomowania warstwy nawierzchniowej jest możliwe w przypadku gdy podłoże jest stabilne. Pod spodem zalecane są warstwy ochronne.

Roślinność dachowa
W przypadku dachów zielonych należy rozróżnić podział na zieleń intensywną oraz ekstensywną. Ma to szczególne znaczenie w przypadku doboru grubości warstw wegetacyjnych, jak również jego właściwości w odniesieniu do typu roślinności.

Ekstensywna roślinność dachu zielonego zasadniczo wymaga relatywnie cienkiej warstwy glebowej. Powyższe znajduje zastosowanie w przypadku roślin, które nie osiągają wysokości większej niż 15 cm. Zastosowanie zieleni ekstensywnej stanowi również alternatywę w stosunku do warstwy żwiru jako warstwy balastowej lub warstwy ochronnej.

Detale dachowe
Wszelkie połączenia, szczeliny dylatacyjne itp. na elementach wykończenia izolacji wodochronnej powinny zapewniać szczelność aż do ich najwyższych punktów, jak również muszą zapewniać możliwość przeniesienia naprężeń termicznych i mechanicznych oraz być odporne na działanie czynników atmosferycznych.

Izolacja przeciwwodna na powierzchniach pionowych
Wysokość wykończenia izolacji na powierzchni pionowej powinna wynosić:

• 15 cm,
• przynajmniej 12 cm dla dachów o pochyleniu do 9% (ok. 5°),
• przynajmniej 10 cm dla dachów o pochyleniu przekraczającym 9% (ok. 5°).

Powyższe wysokości należy odnosić względem poziomu najwyższych warstwy wykończeniowych, nawierzchniowych itp. takich jak na przykład żwir. Powyższe wartości są wartościami minimalnymi i mogą być one odpowiednio zwiększone przez krajowe przepisy. Dodatkowo w miejsca, gdzie może występować gruba pokrywa śniegu, konieczne może się okazać zwiększenie wysokości wykończenia izolacji.

Wykończenie izolacji na powierzchni pionowej musi być zabezpieczone przeciw jej zsunięciu się w dół. Wykonuje się to poprzez mocowanie izolacji wzdłuż górnej krawędzi. Listwy mocujące, które dodatkowo zapewniają również ochronę przed penetracją wody muszą być odpowiednio sztywne, aby na całej swej długości w jednakowy sposób dociskały warstwę izolacji wodochronnej. Odległość pomiędzy łącznikami przytrzymującymi listwę nie powinna przekraczać 20 cm. Łączniki zastosowane do mocowania listwy powinny zapewniać odpowiedni docisk mocowanej izolacji. Dodatkowa ochronę przed penetracją wody w rejon mocowania listwy zapewniają obróbki blacharskie ponad listwami.
 
Obróbki przebić i przejść przez izolację wodochronną
Odległość pomiędzy przebiciami czy też przeprowadzeniami, jak również od innych elementów wykończenia (np. attyk, ścian itp.) powinna wynosić min. 30 cm, aby możliwe było poprawne wykończenie i uszczelnienie takiego miejsca. Podana odległość powinna być mierzona od krawędzi kołnierza lub innej podobnej obróbki zastosowanej jako element wykańczający.

Odwodnienie połaci dachowej
Powierzchnie dachowe odwadniane za pośrednictwem wpustów, bez względu na ich powierzchnię, powinny posiadać minimum dwa wpusty odwadniające albo jeden wpust oraz przelew awaryjny.

W przypadku tarasów odwodnienie musi być zapewnione z poziomu izolacji wodochronnej.

^*) „Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną” nie są dokumentem obowiązującym (nie mają mocy prawnej), ale jednocześnie są uznanym przez międzynarodowe środowisko branżowe standardem dla projektowania i wykonawstwa dachów płaskich, a także punktem odniesienia w wielu kwestiach spornych (także dla spraw sądowych).

Na podstawie materiałów
Stowarzyszenia DAFA


CZYTAJ WIĘCEJ

Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów płaskich i fasad
Szczelność połączeń w lekkiej obudowie konstrukcji stalowych
Sukces konferencji "DAchy i FAsady - wyższy standard budownictwa"
Akademia Dachy i Fasady - myślimy ekologicznie
Akademia Dachy i Fasady - myślimy ekologicznie
Wywiad z Witoldem Okońskim - nowym Prezesem Stowarzyszenia DAFA
Akademia Dachy i Fasady - Myślimy ekologicznie
Konferencja DAFA
Konferencja "DAchy i Fasady - technologie i wykonawstwo bez wad"
Konferencja DAFA
DAFA na fali sukcesu. III edycja konferencji DAchy i FAsady
Znaczenie dachu płaskiego, czyli zakupy bez kaloszy
DAFA świętuje siódmy jubileusz
Nowe wytyczne DAFA dot. izolacji akustycznej
Pierwsze polskie wydanie Wytycznych dla dachów zielonych FLL

---