Najlepsze modele organizacyjno-prawne działalności gospodarczej w Polsce

Z obserwacji zarówno naszej kancelarii, jak również z analiz wielu firm doradczych wynika, że przedsiębiorcy coraz większą wagę przykładają do bezpieczeństwa i przewidywalności prowadzenia działalności gospodarczej, a dopiero w drugiej kolejności koncentrują się na szybkości wzrostu obrotów i dochodów. Przedsiębiorcy coraz częściej myślą również o swoim biznesie w perspektywie długofalowej, planując rozwój biznesu w perspektywie 5 czy 10 lat. Jedną z przyczyn coraz większej odpowiedzialności przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej jest wchodzenie szeregu biznesów w etap dojrzałości, co wynika z tego, że były one zakładane w latach 90. XX wieku.

Coraz powszechniejsze jest również myślenie o własnym biznesie jako o pewnym organizmie, który musi funkcjonować nie tylko do czasu zajmowania się nim przez właściciela-założyciela, ale również wówczas, gdy odejdzie on na emeryturę. Świadomość konieczności przekazania firmy w ręce innych osób prowadzi do tworzenia planów sukcesji przedsiębiorstwa na rzecz dzieci i wnuków. W przypadku braku sukcesorów gotowych do dalszego poprowadzenia firmy możliwe są rozwiązania takie jak dopuszczenie do biznesu wspólnika, który przejmie zarządzanie firmą po odejściu na emeryturę przez założyciela firmy, czy też wprowadzenia firmy na giełdę. Powyższe działania powodują, że przedsiębiorstwu traktowanemu jako żywy organizm możemy zapewnić drugie, znacznie dłuższe, życie.

W obecnym stanie rozwoju prawa, przepisów podatkowych oraz świadomości przedsiębiorców mamy do czynienia z coraz większą stabilizacją. W najbliższych dziesiątkach lat kluczowe przepisy prawa oraz przepisy podatkowe nie zmienią się diametralnie, z czym bardzo często mieliśmy do czynienia po przemianie ustrojowej 1989 roku. Również przepisy Unii Europejskiej będą stabilizowały sytuację prawną i podatkową polskich przedsiębiorców i nie będą dopuszczały do gwałtownych zmian w tym zakresie. Sytuacja prawna polskich przedsiębiorców staje się zatem coraz stabilniejsza. Wszystko to prowadzi do wniosku, że gwałtownie zmieniające się przepisy prawa są dla przedsiębiorców coraz mniejszym problemem, gdyż dużych zmian przepisów w sprawach organizacyjno-prawnych i podatkowych jest coraz mniej. Jednocześnie coraz bardziej zauważalnym problemem dla wieloletnich przedsiębiorców staje się niedostosowanie struktury prawnej i podatkowej ich przedsiębiorstw do nowych możliwości, które stały si ę dostępne po wielu zmianach przepisów prawa w ciągu ostatnich 20 lat. Jakie to możliwości, na które w ciągu ostatnich lat przedsiębiorcy zwracają coraz większą uwagę? Kwestii do omówienia jest bardzo dużo, ale trzeba zacząć od najważniejszych.

Bezpieczeństwo prowadzenia działalności gospodarczej
Jeszcze kilkanaście lat temu prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej było normalne nawet dla średnich przedsiębiorstw. Były to stosunkowo proste formy prawne i nie generujące zbyt dużych kosztów bieżącej działalności. W dzisiejszych czasach nawet małym przedsiębiorstwom, a tym bardziej średnim firmom zdecydowane niezalecane jest prowadzenie działalności gospodarczej bez założenia przynajmniej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W ostatnich latach pewnym standardem dla działalności gospodarczych stało się bowiem oddzielenie majątku firmowego i ryzyk związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą od majątku i życia prywatnego przedsiębiorcy. Wynika to ze zdrowego założenia, że firma powinna generować dochód, który następnie jest przekazywany na zaspokojenie prywatnych potrzeb właścicieli. Dla młodych przedsiębiorców niedopuszczalne jest już uzależnianie całego swojego bezpieczeństwa finansowego wyłącznie od losów firmy. Wiadomo przecież, że nawet w najlepiej prowadzonym przedsiębiorstwie może wystąpić ryzyko, które spowoduje konieczność głębokiej restrukturyzacji firmy, czy w poważniejszych przypadkach upadłość i likwidację. Takimi ryzykami mogą być: brak zapłaty należności przez dużego kontrahenta, nagła śmierć właściciela lub wspólnika firmy, kontrola podatkowa niespodziewanie wykazująca duży zaległy podatek do odprowadzenia czy też roszczenia odszkodowawcze za naruszenie praw pracowniczych. Każde z powyższych zdarzeń może spowodować tak znaczne zachwianie płynności finansowej firmy, że dalsze prowadzenie dotychczasowej działalności będzie niemożliwe.

Konstrukcja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (a także różne inne konstrukcje oddzielające majątek i ryzyka firmowe od prywatnych) powinny być zatem bezpiecznym opakowaniem dla naszego kapitału doświadczenia, umiejętności, klientów i kontaktów biznesowych. Optymalny model biznesowy nie powinien dopuszczać możliwości, aby upadek firmy stał się jednocześnie upadkiem finansowym wspólników i ich rodzin. Pełne oddzielenie majątku i ryzyk firmowych od majątku i ryzyk prywatnych właścicieli firmy jest jednym z podstawowych elementów optymalnego modelu prowadzonej działalności gospodarczej w obecnych czasach.

Wartości dodane
Bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospodarczej jest wartością samą w sobie. Nie potrzeba dodatkowego uzasadnienia dla działań zwiększających bezpieczeństwo jej prowadzenia, jeżeli stosowne zmiany organizacyjno-prawne są dostępne. Pomimo tego zaskakująco często, przy okazji zabezpieczania interesów przedsiębiorcy, udaje się doprowadzić do osiągnięcia dodatkowych wartości dla przedsiębiorcy. Takimi dodatkowymi wartościami są np.: uporządkowanie zasad zarządzania firmą, ustalenie jasnych zasad sukcesji udziałów oraz funkcji w firmie czy też optymalizacja podatkowa. Co więcej, pewne działania optymalizujące funkcjonowanie spółki mogą być zastosowane tylko przy stworzeniu nowoczesnej konstrukcji organizacyjno-prawnej.

Jako jeden z przykładów wartości dodanej wprowadzanej przy okazji przekształcenia starej spółki cywilnej w nową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością można podać optymalizację podatkową, którą można osiągnąć przy zmianach własnościowych i odpowiednim ustaleniu zasad opodatkowania. Wynajmując swój majątek do spółki można w pewnych sytuacjach osiągnąć takie skutki podatkowe, które pozwolą na płacenie aż o połowę niższego podatku dochodowego – jest to bardzo częsty przypadek optymalizacji podatkowej, którą z powodzeniem stosuje nasza kancelaria. Zastosowanie takiej optymalizacji nie jest najważniejszym elementem działań podejmowanych przez naszą kancelarię, ale stanowi jeden z najbardziej wymiernych skutków dostosowywania przez nas modelu prowadzenia działalności gospodarczej pod kątem organizacyjno-prawnym do nowych możliwości prawnych.

Ryzyka nieudanych optymalizacji
Profesjonalizm podejmowanych działań ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia zamierzonych skutków zabezpieczających i optymalizujących prowadzenie działalności gospodarczej. Jest już truizmem powiedzenie, że każdy z przedsiębiorców powinien korzystać z usług profesjonalistów, ale w przypadku doradztwa prawnego i podatkowego oraz podejmowanych zmian strategicznych w funkcjonowaniu przedsiębiorstw jest to wyjątkowo ważne. Korzystanie z usług doradców, którzy sami prowadzą działalność gospodarczą jest ważne tym bardziej, że nie w każdym przypadku takie działania optymalizujące mogą być podjęte w sposób prosty i bezpośredni, a nieumiejętnie przeprowadzone działania optymalizujące mogą skutkować niezamierzonymi negatywnymi skutkami dla prowadzonej działalności. Żeby nie opierać się tylko na ogólnych i abstrakcyjnych sformułowaniach, podam kilka przykładów nieprzemyślanych działań, które w swym założeniu miały na celu zabezpieczenie i optymalizację organizacyjno-prawną lub podatkową, a zakończyły się nieprzewidzianymi negatywnymi skutkami.

Przykład nr 1
Jeden z indywidualnych przedsiębiorców, który zgłosił się do naszej kancelarii, założył wcześniej spółkę z o.o. i zamierzał rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w takiej formie. Okazało się jednak, że jednym z elementów prowadzonej przez niego działalności są licencje na międzynarodowy transport towarów. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, którą przedsiębiorca założył, była jednak nowym podmiotem, na który trzeba było uzyskać nowe licencje, a te wymagały spełnienia szeregu wymogów oraz poniesienia nieprzewidzianych kosztów. Umiejętnie przeprowadzone planowanie działań prawnych powinno było zakładać przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z zachowaniem wszelkich udzielonych dotychczas licencji. Brak planowania w tym zakresie i brak wiedzy na etapie podejmowania decyzji o przekształceniu doprowadził do poniesienia przez przedsiębiorcę dodatkowych znacznych nieprzewidzianych kosztów.

Przykład nr 2
Inny nasz klient prowadził działalność produkcyjną w hali wybudowanej przez niego i leżącej na jego prywatnym terenie. Firma doradcza zarekomendowała przedsiębiorcy pełne przekształcenie, które ostatecznie zrealizowano. Po wniesieniu hali do spółki przedsiębiorca stracił jednak możliwość optymalizacji podatkowej, polegającej na wynajmowaniu hali z majątku prywatnego, co byłoby opodatkowane stawką ryczałtową w wysokości 8,5%. Od kwot wypłacanych ze spółki przedsiębiorca finalnie musiał płacić podatek według stawki liniowej 19% zamiast optymalnej stawki 8,5%.

W tym przypadku również zabrakło dostosowania konstrukcji prawnej przekształcenia do indywidualnych potrzeb przedsiębiorcy.

Zasadniczo pełne przekształcenie jest korzystniejsze dla przedsiębiorców, jednak w sytuacji, gdy dokonuje się go bez uwzględnienia indywidualnej sytuacji, możemy doprowadzić do takich nieprzewidzianych negatywnych skutków. Podobnych przykładów możemy podawać niezliczoną ilość. Wszystkie z nich wynikają z niewystarczająco dobrego planowania działań, co z kolei było wynikiem braku analiz wstępnych lub proponowania przedsiębiorcom gotowych, rzekomo najlepszych, rozwiązań, które okazywały się jednak niedostosowane do indywidualnej sytuacji i potrzeb.

Kwestie optymalizacji organizacyjno-prawnej i podatkowej nie są proste i nie da się ich ułożyć według powtarzalnych schematów. Najważniejsze jest profesjonalne podejście do takich działań. Podstawą powinno być określenie celów, które chcemy osiągnąć, z podziałem na cele istotne oraz drugorzędne. Następnie należy dokonać szczegółowej analizy możliwości i kosztów, a skończyć na wybraniu i realizacji takich środków, które pozwolą osiągnąć założony efekt w najprostszy sposób.

Podsumowanie
Jak starałem się pokazać w niniejszym artykule, zmiany prawne, które zaszły w ciągu ostatnich 20 lat spowodowały, że ramy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej, które były dobre 20 lat temu, obecnie są niezwykle ryzykowne. Wielu przedsiębiorców stoi przed wyzwaniem dostosowania swoich struktur do obecnych możliwości, które ustabilizowały się już w polskim porządku prawnym. Potrzeby dopasowania swojej działalności gospodarczej do nowych możliwości nie są kwestiami pilnymi w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, ale są działaniami bardzo istotnymi w kontekście długofalowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. W naszej pracy pomagamy przedsiębiorcom ustalić, jak można polepszyć ich sytuację prawną i podatkową oraz przeprowadzić potrzebne zmiany bez niespodzianek.




Bartłomiej Król, radca prawny

Kancelaria Prawna
Błaszak Król i Partnerzy
Adwokaci i radcowie prawni
Spółka partnerska
www.bkplegal.pl